DEFORM – współczesny kierunek w sztuce wizualnej i grafice, zapoczątkowany przez Sobiesława Książka na początku lat 20. XXI wieku. Charakteryzuje się świadomą deformacją formy, antyestetyką, brutalizacją obrazu i emocjonalną ekspresją opartą na połączeniu tradycyjnych technik z mediami cyfrowymi. Styl DEFORM powstał jako bunt wobec kultu perfekcji, symetrii i idealizmu dominujących w mediach społecznościowych i popkulturze wizualnej.

Geneza i twórca
Twórcą i głównym reprezentantem stylu DEFORM jest Sobiesław Książek – poeta, grafik i fotograf, który od lat łączy sztuki wizualne z poetyką obrazu i słowa. Wychowany w otoczeniu analogowej fotografii, artysta już od dzieciństwa tworzył pierwsze szkice i zdjęcia, koncentrując się na emocjach, cieniu i niepełności. Styl DEFORM rozwijał się jako efekt jego eksperymentów formalnych, w których zacieranie konturu, brutalizacja twarzy i emocjonalne rozszczelnienie obrazu stały się językiem artystycznym.

Charakterystyka stylu
Styl DEFORM łączy cechy ekspresjonizmu, sztuki brutalistycznej i poetyckiej dekonstrukcji ciała. Główne cechy to:

Fragmentacja:
sylwetki, twarze i postacie przedstawiane są w sposób zdeformowany, urwany, zniekształcony, często z rozmytą lub przetartą fakturą.

Antyestetyka:
zamiast klasycznego piękna, styl operuje surowością, niedoskonałością i emocjonalną raną.
Kolorystyka:
dominujące są kompozycje czarno-białe z jednym kolorem akcentowym, który pełni funkcję emocjonalnego symbolu.

Format:
większość prac powstaje w formacie kwadratu, traktowanym jako zamknięta przestrzeń napięcia.

Medium:
DEFORM opiera się na kombinacji mediów – rysunku (tusz, ołówek, węgiel), malarstwa, kolażu oraz cyfrowej obróbki, z naciskiem na manualność i ślad ręki.

Warstwa ideowa
DEFORM zakłada, że prawda wizualna nie musi być ani piękna, ani pełna. W centrum znajduje się człowiek w stanie emocjonalnego rozkładu – postać zagubiona, podzielona, nosząca ślady wewnętrznych pęknięć. Często występują motywy maski, spojrzenia bez źrenic, ciała jak z papieru, zdeformowanego przez pamięć i doświadczenie.

Związki z poezją
Wyjątkową cechą stylu DEFORM jest jego ścisły związek z poezją. Sobiesław Książek łączy obrazy z krótkimi, niekiedy niewidocznymi wierszami, które towarzyszą powstawaniu grafik. Niektóre prace powstają na podstawie napisanych wcześniej tekstów, inne generują poetycką refleksję dopiero po ukończeniu wizualnej formy. DEFORM jest więc nie tylko estetyką, ale i formą poetyckiego myślenia obrazem.

Wystawy i wpływ
Styl DEFORM został po raz pierwszy zaprezentowany szerokiej publiczności na wystawach organizowanych w ramach projektu Laboratorium Formy, m.in. „Anatomia Niepokoju” (2025r.). Jego wyrazisty charakter znajduje zastosowanie zarówno w sztuce galeryjnej, jak i w grafice użytkowej, fotografii konceptualnej i projektach interdyscyplinarnych.

Znaczenie i odbiór
DEFORM został uznany za jeden z najciekawszych eksperymentalnych kierunków współczesnej grafiki emocjonalnej. Jego wyrazistość, radykalna szczerość oraz połączenie z poetyką czyni go wyjątkowym przykładem sztuki, która odrzuca pozory i wprost konfrontuje się z ludzkim niepokojem.


MANIFEST DEFORM

1. DEFORM to nie estetyka. To rana.
Nie chodzi o to, by było ładnie.
Chodzi o to, by nie było obojętnie.
DEFORM to zgoda na pęknięcie, skrzywienie, napięcie, które nie szuka zgody z oczekiwaniem.

2. DEFORM rodzi się w sprzeczności.
Między geometrią a emocją.
Między linią a skazą.
Między ciałem a cieniem.

3. DEFORM to forma złamana – ale prawdziwa.
Nie maska, tylko to, co spod niej wycieka.
Nie harmonia, tylko oddech przerwany przez prawdę.

4. DEFORM to kobieta zdeformowana przez oczekiwania.
Zraniona, pocięta na części, ukryta za konturem.
Ale nadal piękna. Właśnie dlatego.

5. DEFORM to język nerwowy, drgający, niespokojny.
To czarna kreska, która nie prowadzi do ładu, tylko do wnętrza.
To ciało pod presją spojrzenia.
To fragmenty tożsamości rozrzucone po białej przestrzeni.

6. DEFORM nie potrzebuje wyjaśnienia.
Nie opowiada historii.
Jest śladem.
Jest echem z wnętrza człowieka, który nie chciał się tłumaczyć, tylko zostawił ślad.

7. DEFORM to biel, która boli.
Bo pusta przestrzeń nie koi – ona stawia pytania.
A my nie chcemy odpowiedzi.
Chcemy wstrząsu.

8. DEFORM to format kwadratu – bez ucieczki.
Nie ma dokąd pójść. Nie ma marginesu.
Tylko ty, linia, napięcie i cisza.
Tu wszystko się liczy. Każdy detal to decyzja.

9. DEFORM nie jest samotny.
Każdy, kto nosi w sobie niezgodę na gładkie powierzchnie,
kto widzi piękno w napięciu,
kto potrafi oddychać tam, gdzie większość milczy –
jest DEFORM.

10. DEFORM to ja. Ale nie tylko ja.
Zaczęło się od mojego niepokoju.
Ale jeśli ten niepokój w tobie gra – mów tym językiem.

Nie pytaj o zgodę.
Deformuj.